Hi các bạn,

Gần đây ở Việt Nam xuất hiện nhiều hơn những hình thức dưới danh nghĩa “đầu tư” thu hút không ít các bạn trẻ, các bà mẹ bỉm sữa, những người nông dân tham gia.

Hình thức tự nhận là “đầu tư” này rất bắt trend bằng những tên gọi cool ngầu như đầu tư công nghệ 4.0, đầu tư thời kỹ thuật số sử dụng trí tuệ nhân tạo. Nhưng về bản chất, nó là một dạng lừa đảo của mô hình Ponzi.

VẬY MÔ HÌNH LỪA ĐẢO PONZI LÀ GÌ?

Khái quát nhanh một chút dành cho các bạn chưa biết, thì mô hình này là do 1 người tên Charles Ponzi phát triển mạnh (chứ không phải nghĩ ra), từ những năm 1920.

Cách thức diễn ra của nó là sẽ huy động vốn của người khác, rồi nói rằng sẽ đi đầu tư vào một chỗ khác để sinh lợi (nhưng thực chất không đầu tư ở đâu hết), và sẽ trả lãi suất rất cao cho những người đầu tư vào.

Nó sẽ giữ đúng cam kết trả lãi như đã hứa để xây dựng uy tín của mình. Những người đầu tư sau khi nhận lãi rất cao và đều đặn, có thể lãi vượt cả số vốn nhiều lần thì càng yên tâm hơn. Người nào muốn thì rút tiền ra tiêu xài, còn muốn chơi lớn hơn thì cứ để cả vốn lẫn lãi ở nguyên trong hệ thống mà sinh lời cho thật nhiều.

Chính bởi việc sinh lời quá hấp dẫn này khiến người chơi tiếp tục rủ rê người khác vào hệ thống, và họ sẽ còn được thêm tiền hoa hồng giới thiệu, dưới hình thức đa cấp.

Thế tiền ở đâu ra mà “nhà cái” (tạm đặt tên cho những người đẻ ra hệ thống) trả cho những người đầu tư vào?

Rất đơn giản. Là lấy tiền vốn của chính những người đầu tư, trả ngược lại cho họ, cũng như lấy tiền của người sau chi cho người trước. Ví dụ, bạn đầu tư vào 100 triệu, với cam kết của nhà cái là lãi 10% - 15%/1 tháng (nghĩa là 120 - 180%/1 năm, rất rất cao so với lãi suất ngân hàng từ 7 - 8%/1 năm nha), thì mỗi tháng bạn nhận được lãi là 10 triệu (giả sử lãi 10%/1 tháng). Họ lấy 10 triệu từ chính 100 triệu tiền vốn của bạn hoặc lấy tiền của mấy người vào sau, trả cho bạn.

Bạn có thể rút lãi, thậm chí cả vốn. Nhưng vấn đề là, vì lãi suất quá sức hấp dẫn và nhanh chóng trong thời gian rất ngắn, nên phần lớn mọi người sẽ không rút lãi ra mà giữ hết lại luôn trong hệ thống để sinh lời nhiều hơn. Thậm chí nhiều người sẽ tiếp tục đi vay chỗ khác (ngân hàng chẳng hạn) để đổ thêm tiền vào hệ thống vì quá dễ ăn lời.

Không những thế, họ còn nô nức thuyết phục những người xung quanh bỏ tiền vào, nhất là những người thân thiết đang chứng kiến họ giàu lên trông thấy.

Vậy là, hệ thống gần như càng ngày càng phình to với số tiền chủ yếu được người chơi nạp vào thêm chứ rút ra thì ít dần, vì hầu hết đều tham nên muốn "lãi mẹ đẻ lãi con". Và đến lúc mà “nhà cái” tự cảm thấy đã đủ phê, hoặc nguy cơ bị lộ tẩy nhiều hơn, họ sẽ ôm tất cả số tiền và bỏ chạy.

Kết quả cuối cùng là "nhà cái" hưởng đậm, những người vào trước hoặc lòng tham ít thì cũng có thể kiếm được không ít. Chỉ có ai vào sau hoặc quá tham thì lãnh đủ.

Thời gian hệ thống tồn tại bao nhiêu lâu tùy vào lòng tham và khả năng giữ uy tín cũng như sự an toàn không bị phát hiện của “nhà cái”. Trước đây thì thời gian tồn tại có thể lên đến vài chục năm, bây giờ nhờ internet thì huy động vốn nhanh hơn, và hệ thống có thể duy trì vài năm, hoặc vài tháng.

Ngày trước, mô hình này sẽ hoạt động offline nhiều hơn khi chủ yếu xây dựng hệ thống đa cấp, chân rết đủ lớn để lôi kéo người khác vào.

Nhưng gần đây, nó bắt đầu tinh vi hơn và tận dụng công nghệ như lập ra những sàn giao dịch tiền ảo online, gọi là đầu tư tài chính, đầu tư công nghệ 4.0. Và người chơi có thể chơi độc lập khi chỉ cần có tài khoản, rồi nạp tiền vào hệ thống qua internet, sau đó nhận lãi cũng qua tài khoản. Hình thức này sẽ dễ chiêu dụ những bà mẹ bỉm sữa, hay các bạn trẻ như một dạng kiếm tiền online, tạo thu nhập thụ động.

Song song đó, để củng cố uy tín cho hệ thống, nhà cái vẫn hoạt động offline dưới dạng hình thức đa cấp, tổ chức sinh hoạt, mời người vào hệ thống, nhận hoa hồng. Rồi bắt đầu tổ chức những sự kiện ghi nhận thành tích rầm rộ tại những khách sạn lớn, động viên (kiểu ép buộc) người chơi mua ô tô (thường trả góp), mặc đồ đẳng cấp để phô trương sự thành công và kết quả thực tế nhằm dụ dỗ những người bên ngoài về sự “làm giàu không khó” của hệ thống này.

Cứ như thế, hệ thống phát triển mạnh hơn, nhiều người chơi giàu hơn thật (nhất là những người vào sớm). Cái giàu này chính là lấy tiền từ những người chơi mới. Và cuối cùng, nhà cái thấy tổng số tiền đủ nhiều, hoặc không thể giữ thêm uy tín, thì bùm một phát, biến mất không thấy đâu. Hệ quả để lại là những người vào sau mất tiền rất nhiều.

Hình thức offline này thu hút thêm được cả những người nông dân ở quê, các bạn trẻ, công nhân, phụ nữ (nhất là mẹ bỉm sữa), những người già về hưu tham gia. Và hầu hết không biết mình đang đầu tư cái gì.

Túm lại, dấu hiệu chính của những hình thức lừa đảo Ponzi kiểu mới này là:

- Lấy danh nghĩa các công ty khởi nghiệp tài chính công nghệ 4.0 xuất phát từ các nước lớn như Mỹ, Anh,.... Thị trường hoạt động sẽ hướng tới những nước như Việt Nam, Trung Quốc, Nga (với khách hàng tiềm năng rất cao, và thường chơi với số tiền khủng, do lòng tham lớn và sự hiểu biết thấp). Ở Việt Nam, nghe công ty từ Anh, Mỹ là auto tin sẽ uy tín (Đây là sự kém hiểu biết kinh điển để bọn lừa đảo từ nước ngoài khai thác thị trường Việt Nam). Mấy công ty này thường không rõ nguồn gốc và ít được công nhận hợp pháp.

- Lãi suất cao khủng khiếp, thường từ 100 - 200 - 300%/1 năm. Bà mẹ cái lãi suất này. Để các bạn dễ so sánh thì lãi suất gửi ngân hàng từ 7 - 8%/năm, ai giỏi kinh doanh thì điều hoành doanh nghiệp tốt sẽ lãi từ 10 - 20%/1 năm. Vậy đầu tư mấy cái gì lãi 1 năm trên 20% đã thấy rủi ro cao và mấy cái lãi kiểu 50%, 100%, 200% thì gần như xác định khả năng rất cao là lừa đảo.

- Lãi suất thường rất ổn định bất chấp biến động của thị trường. Đây là biểu hiện để khẳng định 99,9% lừa đảo. Bởi không có hình thức đầu tư nào không liên quan thị trường biến động được. Vậy đứa nào cứ cam kết lãi suất đều đặn dù có khủng hoảng kinh tế thì hoặc là nó quá ngu, hoặc là bạn ngu quá nên mới tin nó. Tụi nó cam kết thế vì có đầu tư khỉ gì vào thị trường đâu mà sợ biến động. Cứ lấy tiền người chơi bỏ vào và xoay vòng vòng.

- Đối tượng người chơi nhắm vào chủ yếu là người trẻ, phụ nữ, nông dân, công nhân, người về hưu. Mục đích chính vì mấy đối tượng này hiểu biết thì ít, lòng tham thì nhiều, nên sẽ dễ bị dụ nhất. Một lần nữa, bà mẹ cái khẩu hiệu kiểu “đây là hình thức đầu tư mới dành cho những người nhanh chân và có tầm nhìn rộng, ai bỏ lỡ một lần, tiếc cả một đời”. Ủa? người trẻ, phụ nữ, công nhân, nông dân nhận ra tầm nhìn, vậy hoá ra mấy ông doanh nhân, tri thức thuộc loại não ngắn nên đếch biết cái này à? Tất nhiên vẫn có 1 số ít những người có chức danh này kia trong hệ thống, đối tượng này hay được mang ra để là "tấm gương" cho đám đông người chơi vì địa vị của họ. Nhưng thực tế, lý do hệ thống lừa đảo vẫn xuất hiện những người có địa vị vào vì hoặc lòng tham mấy người này quá lớn, hoặc sự ngu dốt tài chính cũng nhiều dù có ăn học, hoặc là sự cài cắm của “nhà cái” để tăng độ thu hút với đám người chơi còn lại.

- Những người chơi dưới cái mác “nhà đầu tư” hay được khuyến khích mặc đồ đẹp, mua ô tô, đi du lịch này nọ. Ở Việt Nam có ô tô thì như kiểu auto giàu có, sành điệu mới chết. Nên đây chính là chiêu marketing xây dựng hình ảnh thương hiệu dạng VIP mà hệ thống này rất hay xài. Nó hay suốt ngày khoe khoang đã giúp bao nhiêu người mua được ô tô và thay đổi cuộc đời.

Cơ bản có một số biểu hiện như trên các bạn nhé. Chỉ cần có 1 trong 5 biểu hiện đã là khả nghi lừa đảo chứ không cần tất cả đâu.

Thực ra, có nhiều người đôi khi mới chơi chưa biết là bị lừa đảo, nhưng sau khi phát hiện sự thật thì vẫn không chịu rút ra. Vì sao? 

Có 3 lý do:

- Một là chưa lấy lại đủ tiền nên phải ráng ở thêm mà gỡ vốn hoặc kiếm thêm một ít.

- Hai là nghĩ mình dù sao cũng đã lấy lại vốn (Nghĩa là số tiền lãi họ rút ra để sắm sửa xe cộ, hay tiêu xài đã nhiều hơn cả tiền vốn bỏ vào rồi), thì có chơi thêm cũng không mất gì. Lỡ hệ thống có vỡ thì cũng mấy đứa sau chịu trận. Đây là lối suy nghĩ phổ biến nhưng rất thiếu lương tâm của nhiều người Việt mình. Chỉ biết đến mình còn bất chấp người khác sống chết ra sao. Không biết mà chơi gọi là tham và thiếu hiểu biết. Nhưng biết sai vẫn làm, lại có thể gây hại cho người khác là tham và nhẫn tâm.

- Ba là luôn có một đội ngũ hùng hậu "những người truyền lửa" trong hệ thống thuyết phục ở lại với đủ chiêu trò lôi kéo, dụ dỗ, thậm chí dọa nạt.

Thay lời kết về chuyện làm giàu.

Làm giàu đúng là không khó, chỉ vì… quá khó, các bạn ạ!

Và nhớ là, nguyên tắc tối thiểu trong đầu tư là cần hiểu rõ cái bạn đang đầu tư là gì? Đừng đổ tiền vào 1 hộp đen với những cái tên gắn mác kiểu đầu tư thời đại mới, công nghệ 4.0, công ty quốc tế, toàn cầu các kiểu, trong khi bạn không hề biết rõ nguồn gốc và lai lịch của những con người hay hệ thống đó.

Cuối cùng, làm ơn hiểu cái chân lý đơn giản: Nếu mọi thứ giàu có và thành công dễ dàng đến thế khi năng lực mình chẳng có bao nhiêu, thì chẳng lẽ thế giới toàn bọn ngu?